HZ. ÖMER KAÇINCI MÜSLÜMANDIR?
EFENDİMİZ’E NÜBÜVVET GELDİĞİNDE HZ. ÖMER KAÇ YAŞINDADIR?
HZ. ÖMER’İN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Hz. Ömer(r.a.) Fil Vak‘ası’ndan on üç yıl kadar sonra, diğer bir rivâyete göre ise Büyük (Dördüncü) Ficâr savaşından dört yıl kadar önce Mekke’de doğmuştur. (Halîfe b. Hayyât, I, 151). Babasının ismi Hattab Bin NuFeyl’dir. (İbn Sâ’d, Tabakât, 3, 245) Baba tarafından kabilesi Adiyyoğulları’dır. Bu kabilenin vazifesi sefaret, yani elçiliktir. (İbn Abdirrabbih, İkd’ul Ferid,3 268) Savaşlarla ilgili konularda veya önemli yerlerde yapılan görüşmelerde sürekli onlar görev almaktadır. Hz. Ömer(r.a.) de bu vazifeyi çok defa üstlenmiştir. Zîra onun hem bir duruşu vardır hem de eski cahiliye Arap şiirlerine hıfzı çok kuvvetli olduğundan belagat ilmine vakıftır. Hz. Ömer(r.a.) şiirlerle kabilesinin savaşlarını ve övülecek yönlerini anlatmıştır. Kendisinin o kadar kuvvetli hafıza ve konuşma kabiliyeti vardır ki bin mısralık cahiliye şiiri ezberleyen Hz. Ömer(r.a.), halka: “Beş yüzünü ezberleyen karşıma çıksın!” diye seslenmiştir. (İbn-i Abdilberr, İsti’ab, 2, 553; Suyutî, 123) Bu yüzden belli bir zaman “Şiir arabın divanıdır.” demiştir. Bunu demesinin bir nedeni; şiirlerde Arap tarihinin ve kültürünün olması iken, diğer bir nedeni de Arap gramerinin ölçüsünü en çok belirleyen iki unsurdan birinin Kur’an diğerinin cahiliye şiirleri olmasıdır. Kendisinin de mensubu olduğu Adiyoğulları kabilesinin bu meseleye ciddi vakifiyeti vardır ve Hz. Ömer(r.a.), yaratılıştan hitabete kabiliyetli bir kimse olduğundan ona kabîlesinin sefirlik görevi verilmiştir. (Ez-Zeyyât Ahmed Hasen, Tarîhu’l-edebi’ l-’arabî, Kahire, tsz., s.181.)
Adiyyoğullarından pek çok kişi Resûlullah(s.a.v.) Mekke’de iken Müslüman olarak hicret etmiş, tüm üyeleri de Hudeybiye öncesinde Müslüman olmuştur. (İbn Hişâm, es-Sire, III, 316-317.) Bunda Hz. Ömer(r.a.) gibi güçlü bir şahsiyetin İslâmiyet’i kabul etmesinin etkisi olduğu söylenebilir. Ama aynı durum, annesinin kabilesi Mahzumoğulları için geçerli değildir. Bu kabilenin özellikle önde gelen mensupları ancak Mekke’nin fethinde Müslüman olmuşlardır.
Hz. Ömer’in(r.a.) annesinin adı “Hantame” ve anne tarafından kabilesinin adı Mahzumoğulları’dır. Bu kabile ekseriyetle savaşa giden askeri birliklerin manevra, çarpışma, çevrime, kollama gibi savaş harekâtlarını yönetmektedir. Ebû Cehil de bu kabiledendir ve kendisi Hz. Ömer’in(r.a.) dayısıdır. Ebû Cehil’in Müslümanlara karşı yaptığı tüm askerî girişimler, kabilesinin savaş yönetimi konusundaki kabiliyetinden gelmektedir.
Efendimiz’e(s.a.v.) nübüvvet geldiğinde Hz. Ömer(r.a.) yirmi yedi yaşındadır. Kendisi Efendimiz’den(s.a.v.) on üç yaş küçüktür ve İslâm ile şereflendiğinde otuz üç yaşındadır. Hz. Ömer(r.a.) peygamberliğin ilk altı yılı iman etmemiş ve cahiliye döneminde kalmıştır. Efendimiz’in(s.a.v.) o altı yıl boyunca sağında daima Hz. Ebû Bekir(r.a.) vardır ama sol yanı hep boş kalmıştır. Orası adeta Hz. Ömer(r.a.) için ayrılmıştır ve iman ettiğinde Efendimiz’in(s.a.v.) sol yanını o doldurmuştur.
Allah Resûlü(s.a.v.) bir gün Mescidi Nebevî’ye girmiş ve şöyle demiştir: “Eyne Ebâbekir? / Ebû Bekir nerede?” Hz. Ebû Bekir(r.a.) anında Efendimiz’in(s.a.v.) huzuruna gelmiştir. Efendimiz(s.a.v.) onu sağ tarafına çağırarak: “Teale bi civari/ Yanıma gel!” demiş ve Hz. Ebû Bekir’i(r.a.) sağına almıştır. Sonra Ömer’i(r.a.) sormuş: “Eyne Ömer? / Ömer nerede?” demiştir. Hz. Ömer(r.a.) de anında gelmiş; Efendimiz(s.a.v.) ona da: “Teale bi civari/Yanıma gel!” demiş ve onu da soluna almıştır. Sonra ikisinin de ellerini tutup havaya kaldırmış. Mescit’te bulunan onlarca sahâbiye yönelerek: “Hakeza nüb’asu yevme’l-kıyame/İşte biz kıyamet günü böyle kalkacağız, böyle haşr olacağız.” demiştir. (Tirmizi, Menakıb, 16.)
Siyer kaynaklarımızdan İbn-i Hişam’ın es-Sîre’sine göre Hz. Ömer(r.a.) 40. Müslüman olarak geçmektedir. Başka bir görüşe göre ise Efendimiz(s.a.v.), nübüvvetin ilk gününden itibaren özel davetlere başlamış ve bu davetlerini Erkam b. Ebü’l-Erkam’ın(r.a.) evinde tam altı yıl yürütmüştür. Bu davet çalışmalarının neticesinde İslâmla şereflenen kişi sayısı 128’e ulaşmıştır. Hz. Ömer’in(r.a.) iman edişi ile birlikte de bu sayı 129 olmuştur. (M. Âsım Köksal, “Hz. Ömer (r.a.) 40. Müslüman mı?” İslâm Mecmuası, sayı: 17, s. 41.) Bazı görüşler İbn Hişâm’ın naklettiği 40 sayısını ise şöyle yorumlamaktadır: O gün için Dârü’l-Erkam’da bulunan sahâbî sayısı 39’du; Hz. Ömer(r.a.) ile bu sayı 40 oldu; dolayısı ile Hz. Ömer(r.a.) o gün Dârü’l-Erkam’ın 40. talebesi ama 129. Müslümanıdır.
Hz. Ömer’in(r.a.) toplamda sekiz-on evliliği vardır ve bu evliliklerinden üç kızı, sekiz oğlu olmuştur. Kızlarından Hafsa(r.a.) annemiz ileride Efendimiz’in(s.a.v.) zevcesi olma şerefine nail olacaktır.
Hz. Ömer(r.a.) iki metre boyunda, çok heybetli birisidir. Tek eliyle deveyi yatırmışlığı vakî olan ciddi bir güreşçidir. Kendisi Müslüman olduktan sonra İslâm ordusunun başkomutanlığına kadar yükselen Halid b. Velid(r.a.) ile anne tarafından akrabadır. Halid b. Velid(r.a.), Hz. Ömer’in(r.a.) annesinin amcalarının oğullarındandır (İbn Abdilber, İsti’âb, III, 1144) ve eski dönemlerde bir gün Hz. Ömer(r.a.) onunla güreşe tutuşunca Hâlid b. Velid(r.a.) onun bacağını kırmıştır. (TDV İslâm Ansiklopedisi, Halid b. Velid maddesi)
Hz. Ömer(r.a.) yesari, yani solaktır. Ticaret için Yemen, Filistin, Irak, Habeşistan, Suriye ve Mısır’a gittiğinden dünya coğrafyasını iyi bilir ve dünyanın genel durumu hakkında da fazlaca malumatı vardır. Halifelik zamanında eskiden çobanlık yaptığı bir dağın eteğinden geçerken babasının ona çobanlık yaptırdığı dönemi anlatır ve babasından “Babam sert bir adamdı. Eksiğimi bulur, beni döverdi.” diye bahseder. Hz. Ömer’in(r.a.) mizacından yola çıkarak babası hakkında da tahminlerde bulunmak mümkündür.
Hz. Ömer(r.a.) için insanlar “Yürüyünce bir yiğit yürür, yer sarsılırdı.” derler. O halde bizlerin izzet, vakar gibi kelimeleri Hz. Ömer(r.a.) ile yeniden inşa etmesi gerekir. Çünkü tezellül (alçalma) sadece Allah’a yapılır. İnsanlara karşı ancak ve ancak tevâzu sergilemesi gerekir. Tevâzu ise asla birinin önünde iki büklüm olmak değildir.
